تابلو برق صنعتی چیست؟ و چه وظایفی دارد؟
تابلو برق صنعتی وظیفه دارد برق را از منبع اصلی دریافت کرده، آن را در بخشهای مختلف سیستم توزیع کند. تابلو برق از اجزای متعددی تشکیل شده که وظیفه آن‌ها محافظت از تجهیزات و افراد در برابر اضافه‌بار، اتصال کوتاه و نوسانات ولتاژ است. این تابلوها را در اشکال و ظرفیت‌های مختلف طراحی می‌کنند. تابلوهای توزیع اصلی در نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها و همچنین تابلوهای کنترل موتور و تابلوهای PLC در خطوط خودکار نمونه‌ای از آن‌ها هستند.
وظایف اصلی تابلو برق صنعتی را چند بخش را در بر می‌گیرد:
- توزیع توان الکتریکی
تابلو وظیفه دارد جریان برق را از منبع اصلی مانند ترانس یا ژنراتور گرفته و آن را بین قسمت‌های مختلف سیستم مانند موتورها، پمپ‌ها، هیترها و دستگاه‌های کنترلی تقسیم کند.
- محافظت از تجهیزات
تجهیزات حفاظتی مانند فیوزها، کلیدهای اتوماتیک و رله‌ها در تابلو برق وظیفه دارند از مدار در برابر خطاهای الکتریکی مانند اتصال کوتاه و اضافه‌بار محافظت کنند.
- کنترل فرایندها
در تابلو برق‌های کنترلی، تجهیزات هوشمندی مانند PLCها یا رله‌های منطقی وجود دارند که وظیفه دارند فرایندهای صنعتی را بر اساس برنامه‌های از‌پیش تعریف‌شده کنترل کنند.
- نمایش و مانیتورینگ
تابلو برق‌ها اغلب تجهیزات نمایشگر مانند آمپرمتر، ولتمتر، نشانگر خطا و چراغ‌های سیگنال دارند که وضعیت مدار را برای اپراتور نمایش می‌دهند.
- ایمنی و استانداردسازی
با استفاده از طراحی اصولی، ارت مناسب، فیوزها و کلیدای ایمنی، تابلو برق محیطی ایمن را برای تجهیزات و اپراتور فراهم میکند.
اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی
تابلو برق صنعتی از اجزای اصلی سیستمهای الکتریکی در صنایع کوچک و بزرگ است. این تابلوها در کنترل، توزیع، و حفاظت از جریان برق در خطوط تولید، کارگاهها، کارخانه‌ها و مراکز صنعتی نقش مهمی ایفا می‌کنند. مهندسانی که نصب این تابلوها را بر عهده دارند، باید آشنایی دقیقی با اجزای مختلف آن داشته باشند؛ چراکه هرگونه خطا در فرایند طراحی و نصب می‌تواند خسارات سنگینی را به بار آورد. به همین دلیل آموزش اجزای آن در رشته آموزش برق صنعتی وجود دارد. در ادامه اجزای مختلف تابلو برق صنعتی را معرفی کرده و کاربرد هر یک را توضیح می‌دهیم. اگر قصد آشنایی با این اجزا را دارید، همراه ما باشید.
کابین تابلو
کابین تابلوکابین تابلو، جنسی فلزی یا از کامپوزیت دارد که تمام اجزای داخلی تابلو را درون خود جای داده است. این بدنه از اجزا در برابر ضربه، رطوبت، گردوغبار و تماس مستقیم تکنسین با آن‌ها محافظت میکند. بدنه را اغلب از ورق فولادی با رنگ پودری الکترواستاتیک می‌سازند که درجه حفاظت مشخصی دارد و میزان محافظت در برابر نفوذ مایعات و ذرات را تعیین میکند.
شینه یا باس‌بار
شینه وظیفه دارد جریان‌های بالاتر را به تجهیزات مختلف تابلو منتقل کند. به همن منظور جنس آن مس یا آلومینیوم است. نحوه چیدمان شینه‌ها باید به گونه‌ای باشد که فاصله بین فازها و فاز تا بدنه رعایت شود تا قوس الکتریکی ایجاد نشود. شینه مناسب را بر اساس جریان نامی کل تابلو و ضریب حرارتی انتخاب می‌کنند. آشنایی با شینه و کاربرد دقیق‌تر آن در رشته آموزش تابلو برق صنعتی قرار دارد.
کلید اصلی
کلید اصلیکلیدی که قطع و وصل ورودی را بر عهده دارد، کلید اصلی تابلو برق صنعتی است. این کلید امکان قطع تابلو را در شرایط اضطراری فراهم میکند. در تابلوهای بزرگ هم از کلیدهای اتوماتیک MCCB یا ACCB برای حفاظت و کنترل استفاده می‌کنند.
کلید مینیاتوری
کلید مینیاتوری را برای حفاظت از مدارهای فرعی در برابر اضافه‌بار و اتصال کوتاه به کار می‌برند. این کلیدها منحنی‌های عملکردی مختلفی از نوع D,B و C دارند که بر اساس نوع بار انتخاب می‌شوند. نوع B برای مصارف روشنایی، نوع C برای موتورهای سبک و نوع D برای بارهای القایی سنگین مناسب هستند.
کلید حرارتی
کلید حرارتی را جهت محافظت از موتورهای الکتریکی در برابر افزایش جریان و حرارت بیش از حد به کار می‌برند. این کلید بر اساس اصل انبساط حرارتی عمل میکند و در صورت افزایش دما، مدار فرمان را قطع میکند. در طراحی تابلو، کلید حرارتی را پس از کنتاکتور و پیش از موتور نصب می‌کنند تا از موتور به صورت کامل محافظت کند.
کنتاکتور
کنتاکتور نوعی کلید مغناطیسی است که مدار قدرت را قطع یا وصل میکند. این قطعه امکان کنترل بارهای سنگین را از طریق مدار فرمان با جریان‌های پایین فراهم میکند. کنتاکتورها را باید با کلاس کاری AC$ ,AC1, AC3 متناسب با نوع بار انتخاب کنند تا دوام مکانیکی بالایی داشته باشند.
رله
رله‌ها تجهیزات کنترلی هستند که به صورت خودکار براساس تغییر پارامترهای الکتریکی عمل می‌کنند. انواع مختلفی از رله‌ها شامل رله کنترل فاز، رله زمانی، رله نشتی جریان و رله حفاظتی برای تابلو برق وجود دارد. رله‌ها هوشمندی و ایمنی سیستم را افزایش می‌دهند. این قطعه را باید بر اساس جریان تحریک، نوع و بار و حساسیت موردنیاز انتخاب کنند.
ترمینال یا ترمینال بلاک
ترمینال‌ها نقاط اتصال سیم‌ها در تابلو هستند. آن‌ها امکان اتصال ایمن، مرتب و قابل تشخیص را برای سیم‌ها فراهم می‌کنند. ترمینال‌ها را اغلب بر روی ریل‌های فلزی نصب می‌کنند. انی قطعات از نوع پیچی یا فشاری هستند و باید ظرفیت جریان و ولتاژ آن‌ها مطابق با مدار باشد. استفاده از شماره‌گذاری و شناسنامه دار کردن ترمینال‌ها از الزامات طراحی حرفه‌ای تابلو است.
ریل دین
ریل دینریل، فلز استانداردی است که آن را برای نصب تجهیزاتی مانند ترمینال، رله، فیوز و منبع تغذیه به کار می‌برند. ریل‌ها علاوه بر نظم بخشی، تعمیر و تعویض قطعات را آسان می‌کنند.
منبع تغذیه
در تابلوهای کنترلی، منبع تغذیه وظیفه دارد ولتاژ AC ورودی را به ولتاژ DC موردنیاز تبدیل کند تا تجهیزات کنترلی و PLCها بتوانند به درستی کار کنند.
PLC
PLC یک کنترل‌کننده منطقی برنامه‌پذیر است. این دستگاه، ورودی‌ها را از حسگرها دریافت کرده و مطابق با برنامه‌ای از پیش نوشته‌شده، فرمان خروجی را به عملگرها در تابلوهای صنعتی مدرن ارسال میکند.
تایمر
تایمر یا رله زمانی برای کنترل زمان در مدارهای فرمان کاربرد دارد؛ به عنوان مثال می‌تواند باعث شود موتوری با تاخیر مشخص روشن و یا خاموش شود.
بی متال
بی متال دو فلز با ظریب انبساط متفاوت دارد. این قطعه با گرم شدن ناشی از عبور جریان خم می‌شود تا مدار را قطع کند. بی متال را در ترکیب با کنتاکتور برای حفاظت از موتورها استفاده می‌کنند. آن‌ها را باید به گونه‌ای تنظیم کنند تا در جریان نامی موتورها عمل نکنند؛ اما در شرایط اضافه‌بار مداوم،مدار را ایمن قطع کنند.
فیوز
فیوز ساده‌ترین و در عین حال موثرترین قطعه حفاظتی است. در صورت عبور جریان بیش از حد مجاز، فیوز ذوب می‌شود و مدار را قطع میکند تا از آسیب به تجیهزات جلوگیری کند.
چراغ سیگنال
این چراغ‌ها برای نمایش وضعیت مدار، اعم از روشن، خاموش و خطا، کاربرد دارد. آن را در رنگ‌های مختلف، قرمز، سبز و زرد نصب می‌کنند تا اپراتور بتواند به سرعت وضعیت سیستم را تشخیص دهد.
شستی استارت و استاپ
دکمه‌های استارت و استاپ از اجزای اصلی مدار فرمان هستند. این شستی‌ها را برای راه‌اندازی یا متوقف کردن دستگاه‌ها و موتورها به صورت دستی استفاده می‌کنند.
آمپرمتر و ولت متر
آمپرمتر و ولت متراین دو ابزار اندازه‌گیری برای نمایش جریان ولتاژ مدار کاربرد دارند. در تابلوهای صنعتی، گاهی از نمایشگرهای دیجیتال چندمنظوره به جای آن‌ها استفاده می‌کنند.
سیستم زمین
اتصال صحیح زمین از مهم‌ترین بخشهای تابلو برق صنعتی است. این سیستم جریان‌های نشتی یا خطا را به زمین منتقل کرده و از برق‌گرفتگی یا آسیب به تجهیزات جلوگیری میکند.
شرکت در دوره های آموزش برق صنعتی
تابلو برق صنعتی از مهم‌ترین بخشهای سیستمهای الکتریکی در صنایع مختلف است که وظیفه آن توزیع و کنترل جریان برق، تضمین ایمنی تجهیزات و تکنسین است. در سال‌های اخیر به دلیل رشد صنایع خودکار و استفاده گسترده از سیستمهای کنترلی مانند PLC، اهمیت مهارت در طراحی و عیب‌یابی تابلو برق صنعتی از گذشته بیشتر شده است. در حال حاضر یک تکنسین برق صنعتی باید علاوه بر به آشنایی با تجهیزات قبلی، توانایی کار با تجهیزات دیجیتال و سیستمهای کنترل اتوماتیک را داشته باشد.
بر همین اساس گذراندن دوره‌های تخصصی در زمینه‌های صنعتی و در آموزشگاهی حرفه‌ای و تخصصی، شرط لازم برای ورود حرفه‌ای به بازار کار برق است. در میان مراکز آموزشی مختلف، آموزشگاه فنی‌سازان از بهترین و مجهزترین آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای تاسیسات در تهران است. این آموزشگاه از اساتید حرفه‌ای، تجهیزات تخصصی و دانش فنی روز برای برگزاری دوره‌های تخصصی برق صنعتی، برق ساختمان، PLC، نصب دوربین مداربسته، آسانسور و سیستمهای حفاظتی بهره می‌گیرد.
کارگاه‌های مجهز، تجهیزات تخصصی، دوره‌های بلند مدت و فشرده و پشتیبانی آموزشی از ویژگی‌های آموزشگاه فنی‌سازان است. به همین دلیل اگر قصد دارید به صورت حرفه‌ای وارد حوزه برق صنعتی شوید و مهارت خود را در زمینه تاسیسات افزایش دهید، شرکت در دوره‌های آموزشگاه فنی‌سازان می‌تواند نقطه شروعی مطمئن و معتبر برایتان باشد.
ارسال یک دیدگاه